Signaalmodel Omzetbelasting Grote Ondernemingen (SOB GO)

Publicatiedatum 26-11-2024

Op deze pagina vindt u informatie over het algoritme ‘Signaalmodel OB GO’, hierna afgekort als SOB GO. Dit algoritme helpt medewerkers van de Belastingdienst bij de risico beoordeling van de aangiftes voor de omzetbelasting  die binnen de doelgroep van Grote Ondernemingen vallen. In ongeveer 7% van de aangiften gaat het om aangiften van natuurlijke personen.

Situatie, doel en algemene omschrijving

Bijna elke ondernemer doet aangifte voor de omzetbelasting (OB). Een deel van de ondernemers die aangifteplichtig is voor de OB in Nederland, valt onder toezicht van de Directie Grote Ondernemingen. 

De medewerkers van de Directie Grote Ondernemingen worden sinds 1 oktober 2024 ondersteund door SOB GO bij het beoordelen van deze aangiftes OB.

Het algoritme detecteert mogelijke afwijkingen in de aangiften op basis van relevante gegevens waar de Belastingdienst de beschikking over heeft, en op basis van door ervaren medewerkers geformuleerde bedrijfsregels.

Het doel van het algoritme is om de medewerker van de Belastingdienst te helpen met een advies over welke aangiften mogelijk risicovol zijn en daarom mogelijk handmatig moeten worden behandeld.

Daarnaast levert het algoritme informatie op voor (met name) klantcoördinatoren, dit zijn de contactpersonen voor grote ondernemingen bij de Belastingdienst. Die informatie is van belang voor het klantbeeld dat de Directie Grote Ondernemingen met zorg opbouwt. De daadwerkelijke beslissing om een aangifte te beoordelen, of informatie te gebruiken bij de klantbehandeling, ligt bij de gespecialiseerde medewerkers en de klantcoördinatoren.

Voordelen gebruik algoritme

Het algoritme ondersteunt de medewerkers van de Belastingdienst met een advies over bij welke aangiften mogelijk handmatige behandeling nodig is. Hierdoor wordt de beschikbare capaciteit van de medewerkers beter gebruikt. Medewerkers hoeven minder tijd te besteden aan aangiften die (waarschijnlijk) volledig juist zijn en niet gecontroleerd hoeven te worden. Om zicht te blijven houden op de aangiften die (waarschijnlijk) volledig juist zijn alsmede ter toetsing van de gehanteerde bedrijfsregels, worden er ook steekproeven getrokken op de aangiften die niet voor beoordeling worden geselecteerd.

Het aangifteproces van de omzetbelasting is met het gebruik van het algoritme effectiever geworden. Hierdoor krijgen ondernemingen sneller terugkoppeling over foutieve aangiftes. Daarnaast levert het algoritme signalen die helpen bij de individuele klantbehandeling bij Grote Ondernemingen.

Gegevens, gegevensverwerking en controle

De volgende gegevens worden ingevoerd in het algoritme:

Gebruikte gegevens	Bron
Persoonsgegevens	Basisregistratie Personen (BRP)
Aangiftegegevens en aanslaggegevens Omzetbelasting (OB)	Belastingdienst
Aangiftegegevens en aanslaggegevens Vennootschapsbelasting (VpB)	Belastingdienst
Gegevens Invordering	Belatingdienst

Wettelijke basis

De gegevens in bovenstaande tabel worden voor het doel van de algoritme verwerkt om de volgende wetten uit te voeren:

• Algemene wet inzake rijksbelastingen
• Algemene wet bestuursrecht
• Algemene verordening gegevensbescherming
• Uitvoeringswet algemene verordening  gegevensbescherming
• Wet op de Omzetbelasting 1968
• Wet algemene bepalingen Burgerservicenummer
• Archiefwet 1995

Type algoritme

Het algoritme is een model gebaseerd op bedrijfsregels. Deze bedrijfsregels zijn overgenomen uit wetgeving, inhoudelijke expertise en statistisch opgesteld door inhoudsdeskundigen. 

• Via deze vooraf vastgestelde regels detecteert het algoritme mogelijke afwijkingen in de aangifte.
• Het algoritme verdeelt de signalen over verschillende prioriteit categorieën. Deze prioriteit categorieën helpen medewerkers met het bepalen wanneer en door wie welk signaal wordt behandeld.
• Een bedrijfsregel kan er als volgt uitzien: ‘Er is in de afgelopen X aangiftes een X bedrag aan negatieve omzet aangegeven in rubriek X’.
• Het algoritme is niet zelflerend. Dat betekent dat het algoritme zichzelf niet ontwikkelt tijdens het gebruik ervan.

Controle

Het algoritme is bij de Belastingdienst zelf ontwikkeld en wordt ook intern onderhouden. Jaarlijks worden de bedrijfsregels geëvalueerd waarbij ook de resultaten van de steekproef aangiften worden meegenomen die onder andere dienen ter beoordeling van de juistheid en volledigheid van de gehanteerde bedrijfsregels. Als het nodig is worden de regels aangepast.

Evaluatie vindt plaats door de projectgroep/ product owner in afstemming met de regionale Vakgroep Coördinatoren OB GO.

Privacy en AVG

Het gebruik van de gegevens wordt getoetst aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Door deze toetsing komen eventuele privacy risico's in beeld en kunnen passende maatregelen genomen worden.

De AVG schrijft voor dat er niet meer gegevens gebruikt mogen worden dan noodzakelijk is. Dat heet dataminimalisatie. De Belastingdienst onderzoekt regelmatig of de gebruikte gegevens nog nodig zijn en dus gebruikt mogen worden.

Gebruik bijzondere persoonsgegevens

Bijzondere persoonsgegevens in de AVG zijn onder meer ras, politieke opvattingen en godsdienst. Het algoritme gebruikt geen bijzondere persoonsgegevens.

Gelijkheid en non-discriminatie

De selectieregels en het algoritme worden getoetst aan non-discriminatie-wetgeving. Het verwerken van zo min mogelijk persoonsgegevens verkleint het risico op directe discriminatie. Medewerkers die betrokken zijn bij de ontwikkeling en beheer van de algoritmen krijgen training over gegevensbescherming en vooroordelen.

Waarborgen

De Algemene wet bestuursrecht (AWB) vereist dat het handelen van de overheid transparant en rechtmatig is. De Belastingdienst neemt bij de toepassing en ontwikkeling van algoritmen de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in acht.

Voor de ontwikkeling van algoritmes zijn door de Belastingdienst voorwaarden opgesteld, een kwaliteitsframework. Hierin staan regels en afspraken die zijn gevolgd bij de ontwikkeling van het algoritme. De voorwaarden van de Auditdienst Rijk (ADR) zijn hierbij leidend. Op vaste momenten controleert de Belastingdienst of het algoritme nog steeds aan de kwaliteitseisen voldoet.

In het algoritme worden gegevens gebruikt uit verschillende belastingwetten. Zoals de AVG voorschrijft worden er niet meer gegevens gebruikt dan noodzakelijk is.

Menselijke tussenkomst

Menselijke tussenkomst houdt in dat het menselijk toezicht op de besluitvorming wezenlijk is en wordt uitgevoerd door iemand die bevoegd en deskundig is.

Bij de werking van het algoritme is sprake van menselijke tussenkomst, maar er worden ook beslissingen genomen door het algoritme. Het algoritme detecteert, selecteert en neemt beslissingen. Bij situaties waarin het algoritme de beslissing niet kan nemen (complexere situaties of afwijking van de aangifte) is er sprake van menselijke tussenkomst door een medewerker.