Analyse aan de Poort (bij aangiften inkomstenbelasting)

Publicatiedatum 06-05-2025

Analyse aan de Poort bij aangiften inkomstenbelasting/premies volksverzekeringen (hierna: Inkomensheffing).

Situatie, doel en algemene omschrijving

Jaarlijks ontvangt de Belastingdienst meer dan 10 miljoen aangiften inkomensheffing. Daarom gebruikt de Belastingdienst een algoritme om direct na binnenkomst aangiften met daarin mogelijke vergissingen door burgers te ontdekken. Dat gebeurt met relevante gegevens die al bij de Belastingdienst bekend zijn en de gegevens die de burger in de aangifte heeft opgenomen. De vergissingen zouden ertoe kunnen leiden dat burgers onterecht geld krijgen of onterecht moeten betalen.

De Belastingdienst herstelt deze vergissingen in aangiften in een vroeg stadium brengt de burger op de hoogte. Doordat dit herstel direct na binnenkomst plaatsvindt, worden problemen ook direct voorkomen. Daarnaast heeft een burger sneller duidelijkheid, omdat na het herstel de aangifte waarschijnlijk juist is en er daardoor sneller een definitieve aanslag inkomstenbelasting wordt opgelegd.

Voordelen gebruik algoritme

Voor burgers is het van belang dat de aangifte snel en zorgvuldig wordt behandeld. Het algoritme kan de Belastingdienst daarbij ondersteunen. Het algoritme draagt bij aan het systematisch en nauwkeurig ontdekken van vergissingen direct na binnenkomst van aangiften.

Vergissingen van burgers kunnen grote invloed hebben op een aanslag met betalings- en schuldenproblematiek tot gevolg.

Dit algoritme heeft een dienstverlenend karakter door het herstel van mogelijke vergissingen en het voorkomen van onnodige betalings- en schuldenproblematiek bij burgers.

Het algoritme geeft een advies over de mogelijke vergissing op basis van de relevante gegevens. Een inhoudsdeskundige controleert deze vergissing. Het alternatief is dat een medewerker bij alle aangiften de relevante gegevens handmatig moet verzamelen en beoordelen. Dit zou het proces foutgevoeliger maken en minder efficiënt.

Gegevens, gegevensverwerking en controle

Gebruikte gegevens	Bron
Aangiftegegevens inkomstenbelasting	Belastingdienst
Bedrijfsgegevens	Kamer van Koophandel (KvK)
Inkomsten van derden	Opdrachtgevers of uitbetalers
Loon, pensioen en uitkeringsgegevens	Werkgegevens, uitkeringsintstanties en pensioenuitvoerders
Persoongegevens	Basisregistratie Personen (BRP)

Wettelijke basis

De gegevens in bovenstaande tabel worden voor het doel van het algoritme verwerkt waarbij de wetten in onderstaande tabel van toepassing zijn.

• Algemene wet inzake rijksbelastingen
• Algemene wet bestuursrecht 
• Algemene verordening gegevensbescherming
• Uitvoeringswet algemene verordening gegevensbescherming 
• Wet op de Loonbelasting 1964 
• Wet Inkomstenbelasting 2001 
• Wet algemene bepalingen Burgerservicenummer
•  Archiefwet 1995

Type algoritme

Het algoritme bestaat uit selectieregels die inhoudsdeskundigen hebben opgesteld op basis van wet- en regelgeving en fiscale expertise.

Het algoritme beoordeelt op basis van de selectieregels of een aangifte een mogelijke vergissing bevat. Een inhoudsdeskundige controleert deze mogelijke vergissing. Lees hierover meer onder de kop: 'Menselijke tussenkomst'.

Het algoritme is niet zelflerend. Dat betekent dat het algoritme zichzelf niet ontwikkelt tijdens het gebruik ervan.

Controle

Het algoritme is door inhoudsdeskundigen werkzaam bij de Belastingdienst ontwikkeld en wordt ook intern onderhouden. De selectieregels worden periodiek beoordeeld en zo nodig bijgesteld om te blijven voldoen aan wet- en regelgeving.

Privacy en AVG

Het gebruik van de gegevens dient te worden getoetst aan de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). De AVG schrijft voor dat er niet meer gegevens mogen worden gebruikt dan noodzakelijk is. Dat heet dataminimalisatie. Inhoudsdeskundigen van de Belastingdienst onderzoeken regelmatig of de gebruikte gegevens nog nodig zijn en dus gebruikt mogen worden.

Gebruik bijzondere persoonsgegevens

In het algoritme wordt gebruik gemaakt van bijzondere persoonsgegevens. De wettelijke grondslag voor de verwerking van bijzondere persoonsgegevens is de Wet Inkomstenbelasting 2001 (Wet IB 2001). De ruimte voor deze grondslag komt voort uit artikel 9, lid 2, sub g van de AVG.

Bijzondere persoonsgegevens worden gebruikt voor het controleren van de volgende regeling:

• jonggehandicaptenkorting (Wajong-korting) (afdeling 8.1 Wet IB 2001).

Een voorwaarde voor de jonggehandicaptenkorting is dat men recht heeft op een Wajong-uitkering. Aan de hand van het recht op de Wajong-uitkering kunnen bijzondere persoonsgegevens worden afgeleid.

Gelijkheid en non-discriminatie

Het algoritme wordt beoordeeld in lijn met toepasselijke non-discriminatie beginselen voor directe en indirecte discriminatie. Door zo min mogelijk persoonsgegevens te verwerken, wordt het risico op directe discriminatie verkleind. Inhoudsdeskundigen die betrokken zijn bij de ontwikkeling en het beheer van het algoritme krijgen training over gegevensbescherming en vooroordelen.

Waarborgen

De Algemene wet bestuursrecht (Awb) vereist dat het handelen van de overheid transparant en rechtmatig is. De Belastingdienst neemt bij de toepassing en ontwikkeling van algoritmen de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in acht.

In het algoritme worden gegevens gebruikt die zijn verzameld in het kader van verschillende belastingwetten. Zoals de AVG voorschrijft worden er niet meer gegevens gebruikt dan noodzakelijk is.

Menselijke tussenkomst

Menselijke tussenkomst in de context van de Belastingdienst houdt in dat een bevoegde en deskundige medewerker een wezenlijke rol speelt in de besluitvorming.

Bij de werking van het algoritme is sprake van menselijke tussenkomst. Het algoritme bepaalt het advies op basis van de relevante gegevens. Een inhoudsdeskundige controleert dit advies.