Belastingdienst wil Kamer en ministerie meer signalen werkvloer laten zien

Uitvoeringsorganisaties presteren over het algemeen goed, staat in het onlangs gepresenteerde parlementaire rapport ‘Klem tussen balie en beleid’. Toch weet zo’n 20 procent van de bevolking zich geen raad met wet- en regelgeving. Dat komt onder meer doordat kennis van uitvoeringsprofessionals onvoldoende wordt benut voor verbetering en maatwerk, stelt de Tijdelijke commissie Uitvoeringsorganisaties (TCU). Ook daarom wil de Belastingdienst haar ervaringen delen met de Tweede Kamer en het departement.

‘Werk aan uitvoering’

De commissie doet verschillende aanbevelingen voor een betere balans tussen ministeries, Tweede Kamer en uitvoeringsorganisaties. Die balans leidt uiteindelijk tot een betere overheidsdienstverlening waarin de burger weer centraal staat en waarin oog is voor de menselijke maat. Veel van de aanbevelingen zijn in lijn met het onderzoek ‘Werk aan uitvoering’, waarin ABD TOPConsult in opdracht van het kabinet bekeek hoe de dienstverlening van uitvoeringsinstanties beter kan. Momenteel wordt een ‘Werkagenda voor de uitvoering’ gemaakt om deze verbeteringen bij de hele Rijksoverheid in de praktijk te brengen.

Lonneke van Sleuwen, directeur concerndirectie Innovatie & Strategie van de Belastingdienst, vindt het goed dat de TCU aanbeveelt om de uitvoering meer waardering te geven en om professionals de ruimte te bieden om maatwerk te leveren: “Het is heel mooi dat de TCU stelt dat veel goed gaat bij uitvoeringsorganisaties. Maar als het fout gaat, dan gaat het soms goed fout. De zogenoemde Stellateams bij de Belastingdienst komen bijvoorbeeld in actie als een burger in een schrijnende situatie verkeert en dit niet via de reguliere kanalen van de Belastingdienst kan oplossen. Vaak gaat het dan om multi-problematiek. Maar eigenlijk wil je eerder hulp bieden aan doelgroepen die dat nodig hebben.

"Een aanbeveling van de TCU is ook dat er meer aandacht komt voor het ‘doenvermogen’ van burgers die uit de voeten moeten kunnen met regelgeving", zegt Lonneke van Sleuwen. "Een van onze strategische prioriteiten is dat we deskundige en persoonlijke ondersteuning bieden aan iedereen die dat nodig heeft. We gaan daar hard aan werken. Sterker nog, daar wordt al aan gewerkt.”

Signalen

Burgers komen soms in de knel omdat signalen van professionals in de uitvoering niet altijd terechtkomen bij collega’s die er iets mee kunnen doen. Dat wil ook Lonneke graag veranderen: “Dat stond ook in de reactie van het kabinet op de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag (POK). Als je bijvoorbeeld bij de Belastingtelefoon vier burgers spreekt die op dezelfde manier door regelgeving in de knel gekomen zijn, dan is het van belang dat er aan de bel getrokken wordt om te ontdekken of er een structureel probleem is. Zo’n signaal moet binnen de organisatie landen.”

Technische briefings

Dat soort informatie van de werkvloer kan bijvoorbeeld inzichtelijk worden door een jaar na de introductie van wetgeving te bezien hoe de uitvoering loopt en wat de eerste bevindingen zijn. De TCU beveelt hiervoor een ‘reflectietoets’ aan, vergelijkbaar met de invoeringstoets die is aangekondigd in de kabinetsreactie op de POK. Goed idee, vindt Michiel van den Hauten, directeur Uitvoerings- en Handhavingsbeleid van de Belastingdienst. Ook de aanbeveling van meer technische briefings in de Kamer spreekt hem aan: “Die bieden gelegenheid tot diepgang. In de Kamer heb je mondelinge en schriftelijke vragen. Soms zitten daar ook technische vragen tussen. Die kan de staatssecretaris van Financiën beantwoorden maar waarom zou je niet meer ruimte bieden aan experts binnen uitvoeringsorganisaties in zo’n briefing? De agenda’s van Kamerleden zitten al vol en deze briefings worden vaak minder goed bezocht dan andere commissievergaderingen. Dit rapport kan daarin misschien verandering brengen.”

Trialoog

De ‘brede scope’ van het onderzoek was een goede keuze, zegt Michiel: “Daardoor gaat het nu minder over de schuldvraag en meer over mechanismen achter problemen. Juist voor de groep die soms in de knel komt, is het vaak een optelsom van problemen met regelgeving en niet alleen keuzes in de uitvoering. We hebben een brede blik nodig voor een oplossing. We zijn in het kader van ‘Werk aan uitvoering’ nu aan het experimenteren met trialogen: gesprekken tussen volksvertegenwoordigers, beleidsverantwoordelijken en uitvoeringsorganisaties. Daar is veel behoefte aan. Het is ook spannend. Uiteindelijk zijn bewindspersonen verantwoordelijk voor wat ambtenaren zeggen. Het is goed dat we hiermee experimenteren.”

Het kabinet komt nog met een officiële reactie. De TCU werpt haar blik al voorbij de verkiezingen: elk nieuw regeerakkoord moet volgens de commissie tijdig worden getoetst op de uitvoerbaarheid.

Meer lezen?

• Eindrapport van de Tijdelijke commissie Uitvoeringsorganisaties (TCU)