Startende Ondernemingen (STS)

Publicatiedatum 18-12-2025

Op deze pagina vindt u informatie over het algoritme ‘Startende Ondernemers’. De Belastingdienst wil startende ondernemers zo goed mogelijk ondersteunen om zo het aantal onjuiste aangiften en aangifte- en betaalverzuim te voorkomen. Het algoritme Startende Ondernemers helpt medewerkers van de Belastingdienst in het tijdig detecteren van mogelijk onjuiste en/of onvolledige aangiften, om het toezicht op de groep startende ondernemers te verbeteren.

Situatie, doel en algemene omschrijving

Het aantal startende ondernemingen neemt jaarlijks toe. In de periode van 2018 tot en met 2023 is deze groep gemiddeld 20% per jaar gegroeid tot ongeveer 97.000 ondernemers die gestart waren in 2023. Tegelijkertijd zien we in deze groep dat vaak dezelfde ‘beginnersfouten’ worden gemaakt. In de Handhavingsbrief 2018 kwam naar voren dat de subjectgroep startende ondernemers oververtegenwoordigd is in het aangifte- en betalingsverzuim.

Dit geeft aanleiding tot de behoefte aan een structurele oplossing voor de tijdige detectie van mogelijk onjuiste en/of onvolledige aangiften. Daarmee kan er eerder contact worden gezocht met de startende ondernemer voor de verbetering van compliant gedrag, zoals het tijdig indienen van aangiften en het voorzien van de juiste informatie over de bedrijfsvoering. Hoe eerder dat gedrag verbeterd kan worden, hoe beter dat is voor de ondernemers en de Belastingdienst.

Het algoritme zet momentopnamen van de gegevens van startende ondernemers in een volgorde die is gebaseerd op de start/duur van de onderneming. Deze volgorde wordt alleen in het beschreven proces gebruikt. Daarbuiten worden deze niet gebruikt, om te voorkomen dat er profilering plaatsvindt die niet is toegestaan.

Voordelen gebruik algoritme

De Belastingdienst geeft veel aandacht aan een goede begeleiding van startende ondernemers met proactieve en preventieve maatregelen. Preventief werken kan echter nooit in alle gevallen fouten en verzuim voorkomen, toezicht blijft daarom noodzakelijk.

Dit kan door het gericht controleren van de aangiften aan de hand van de signalen en de behandeladviezen die gegenereerd zijn door dit algoritme. Op die manier kan de beperkte controle-capaciteit zo effectief mogelijk ingezet worden.

Gegevens, gegevensverwerking en controle

De volgende gegevens worden ingevoerd in het algoritme:

Gebruikte gegevens	Bron
Persoonsgegevens (adressen en relaties tussen natuurlijk personen, belastingplicht)	Basisregistratie Personen (BRP)
Bedrijfsgegevens (adressen en relaties, belastingplicht, fiscaalnummer)	Kamer van Koophandel
Financiële producten	Banken
Aangiftegegevens Inkomstenheffing (IH)	Belastingdienst
Aangiftegegevens vennootschapsbelasting (VPB)	Belastingdienst
Aangiftegegevens omzetbelasting (OB)	Belastingdienst

Wettelijke basis

De gegevens in bovenstaande tabel worden voor het doel van het algoritme verwerkt om onder andere de volgende wetten uit te voeren:

• Algemene wet inzake rijksbelastingen
• Algemene wet bestuursrecht
• Algemene verordening gegevensbescherming
• Uitvoeringswet algemene verordening  gegevensbescherming
• Wet op de loonbelasting 1964
• Wet Inkomstenbelasting 2001
• Wet op de Vennootschapsbelasting 1969
• Wet op de Omzetbelasting 1968
• Wet algemene bepalingen Burgerservicenummer
• Archiefwet 1995

Type algoritme

Het algoritme bestaat uit beslisregels die zijn opgesteld door inhoudsdeskundigen van de Belastingdienst op basis van wet- en regelgeving en expertise. Welke beslisregels worden toegepast verschilt per groep: de groep ondernemers waarvan de belastingplicht 9 tot 12 maanden voor peildatum van start is gegaan en de groep ondernemers waarvan de belastingplicht 30 tot 33 maanden voor peildatum van start is gegaan. Hierbij wordt indien mogelijk naar de gegevens van meerdere belastingmiddelen tegelijk gekeken, bijvoorbeeld van de omzetbelasting en de inkomstenbelasting.

Het algoritme geeft op basis van de beslisregels elke startende onderneming een score. Per groep worden signalen van de ondernemingen met de hoogste scores opgepakt door medewerkers van de Belastingdienst. De medewerkers beoordelen het aangiftegedrag van deze ondernemingen op de behoefte voor nader onderzoek en het overgaan tot vervolgacties, zoals het stellen van vragen aan de belastingplichtige of het opleggen van een aanslag. Vanwege strategisch belang in het toezicht kunnen de beslisregels niet openbaar worden gemaakt.

Het algoritme is niet zelflerend. Dat betekent dat het zich niet ontwikkelt tijdens het gebruik ervan.

Controle

Het algoritme is door medewerkers van bij de Belastingdienst ontwikkeld en wordt ook intern onderhouden.

Jaarlijks worden het algoritme en de selectieregels geëvalueerd. De selectieregels worden in samenwerking met de belastinginspecteur zo nodig bijgesteld om te blijven voldoen aan wet- en regelgeving.

De evaluatie wordt jaarlijks uitgevoerd door het dienstonderdeel dat het toezicht uitvoert, Belastingdienst-MKB, in samenwerking met het dienstonderdeel dat het signaalmodel heeft ontwikkeld, Corporate Dienst Datafundamenten en Analytics.

Privacy en AVG

Het gebruik van de gegevens wordt getoetst aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Door het toetsen van persoonsgegevens komen eventuele privacyrisico's in beeld en kunnen passende maatregelen genomen worden.

De AVG schrijft voor dat er niet meer gegevens gebruikt mogen worden dan noodzakelijk is. Dat heet dataminimalisatie. De Belastingdienst onderzoekt regelmatig of de gebruikte gegevens nog nodig zijn en dus gebruikt mogen worden.

Gebruik bijzondere persoonsgegevens

Bijzondere persoonsgegevens in de AVG zijn onder meer ras, politieke opvattingen en godsdienst. Het algoritme gebruikt geen bijzonder persoonsgegevens.

Gelijkheid en non-discriminatie

Het algoritme wordt beoordeeld in lijn met toepasselijke non-discriminatiebeginselen voor directe en indirecte discriminatie. Door zo min mogelijk persoonsgegevens te verwerken, wordt het risico op directe discriminatie verkleind. Medewerkers die betrokken zijn bij de ontwikkeling en het beheer van de algoritmen krijgen training over gegevensbescherming en vooroordelen.

Waarborgen

De Algemene wet bestuursrecht (Awb) vereist dat het handelen van de overheid transparant en rechtmatig is. De Belastingdienst neemt bij de toepassing en ontwikkeling van algoritmen de algemene beginselen van behoorlijk bestuur in acht.

Voor de ontwikkeling van algoritmes zijn door de Belastingdienst voorwaarden opgesteld, een kwaliteitsframework. Hierin staan regels en afspraken die zijn gevolgd bij de ontwikkeling van het algoritme. De voorwaarden van de Auditdienst Rijk zijn hierbij leidend. Op vaste momenten controleert de Belastingdienst of het algoritme nog steeds aan de kwaliteitseisen voldoet.

In het algoritme worden gegevens gebruikt die zijn verzameld in het kader van verschillende belastingwetten. Zoals de AVG voorschrijft worden er niet meer gegevens gebruikt dan noodzakelijk is.

Menselijke tussenkomst

Menselijke tussenkomst in de context van de Belastingdienst houdt in dat een bevoegde en deskundige medewerker een wezenlijke rol speelt in de besluitvorming. Bij de werking van het algoritme is altijd sprake van menselijke tussenkomst. Het algoritme detecteert afwijkingen en geeft door middel van de beslisregels een puntenscore. Hieruit volgt een advies voor een behandelvoorstel. Het is de medewerker van de Belastingdienst die het besluit neemt om het behandelvoorstel over te nemen en een fiscale inhoudelijke beoordeling uit te voeren.